ഒരു പൗരാവകാശ നിയമം ഇല്ലായ്മ ചെയ്യാൻ എത്ര മിനിറ്റ് വേണം ? 

ഒരു മണിക്കൂർ 59 മിനിറ്റ് കൊണ്ട് നിങ്ങൾക്ക് എന്തെല്ലാം ചെയ്യാം? 

നിങ്ങളുടെ വായനയുടെ വേഗത എന്റേതുപോലെ ശരാശരിയേക്കാൾ താഴെയാണെങ്കിൽ, ഈ സമയം കൊണ്ട് നിങ്ങൾക്ക് അരുന്ധതി റോയിയുടെ ‘മദർ മേരി കംസ് ടു മി’ എന്ന പുസ്തകത്തിൽ നിന്നും 70  പേജുകൾ വായിക്കുവാൻ കഴിയും. നിങ്ങളൊരു നല്ല ഓട്ടക്കാരൻ ആണെങ്കിൽ ഒരു മണിക്കൂർ 59 മിനിറ്റിൽ നിങ്ങൾക്ക് ഒരു ഹാഫ് മാരത്തോൺ ഓടിത്തീർക്കാൻ കഴിയും. നിങ്ങൾക്ക് ടെയ് ലര്‍ സ്വിഫ്റ്റിന്റെ പുതിയ ആൽബമായ ‘ദി ലൈഫ് ഓഫ് എ ഷോ ഗേൾ’ ഇഷ്ടമാണെങ്കിൽ, ഈ സമയത്തിനുള്ളിൽ ആ ആൽബത്തിലെ മുഴുവന്‍ പാട്ടുകളും രണ്ടുതവണ കേൾക്കാം, മൂന്നാം തവണ ആൽബത്തിലെ ആദ്യത്തെ 10 പാട്ടുകളും കേട്ടു തീര്‍ക്കാം. നിങ്ങൾ കേരളത്തിലൂടെ വന്ദേ ഭാരത് ട്രെയിൻ മാർഗം യാത്ര ചെയ്യുകയാണെങ്കിൽ നിങ്ങൾക്ക് ഒരു മണിക്കൂർ 59 മിനിറ്റ് കൊണ്ട് 143 കിലോമീറ്റര്‍ ദൂരം സഞ്ചരിക്കാം. ഇത്ര കുറഞ്ഞ സമയം കൊണ്ട്, ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട അവകാശ നിയമങ്ങളിലൊന്നായ വിവരാവകാശ (RTI) നിയമത്തെ ഇല്ലാതാക്കാനും ചിലര്‍ക്ക് സാധിക്കും.

വെറും ഒരു മണിക്കൂർ 59 മിനിറ്റ് അഥവാ 119 മിനിറ്റ്, അല്ലെങ്കിൽ 7,140 സെക്കൻഡുകൾ മാത്രം ചർച്ച ചെയ്താണ്, പാർലമെൻ്റ് 2023 ഓഗസ്റ്റ് 9 നു ഡിജിറ്റൽ വ്യക്തിഗത ഡാറ്റാ സംരക്ഷണ നിയമം അഥവാ Digital Personal Data Protection Act (DPDP Act) പാസാക്കിയത്. നിയമത്തിലെ സെക്ഷൻ 44(3) അനുസരിച്ച്, വിവരങ്ങൾ നൽകാന്‍ മടിയുള്ള ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കും അവരുടെ മേലധികാരികൾക്കും വ്യക്തിഗതവിവരങ്ങളെന്ന പേരില്‍ പലതും പൗരന്മാരില്‍ നിന്ന് മറച്ചുവക്കാൻ കഴിയും. 

രണ്ടു മണിക്കൂറില്‍ താഴെ മാത്രം സമയമാണ് പാർലമെൻ്റ്  ഈ നിയമം പാസാക്കാനെടുത്തതെന്ന കാര്യം പിറ്റേന്ന് തന്നെ ഇൻ്റർനെറ്റ് ഫ്രീഡം ഫൗണ്ടേഷന്‍ പുറത്തുവിട്ടിരുന്നു. 2025 ൽ ആർടിഐ നിയമം ഇരുപത് വർഷം പിന്നിടുന്ന വേളയില്‍ തൃശൂർ ജില്ലയിലെ മിടുക്കാരായ ചില വിവരാവകാശ പ്രവര്‍ത്തകരുമായി സംസാരിക്കാനിടവന്നപ്പോള്‍ ഈ ഒരു മണിക്കൂർ 59 മിനിറ്റിനുള്ളില്‍ പാസ്സാക്കിയെടുത്ത് നിയമം എന്നെ വീണ്ടും അലട്ടാൻ തുടങ്ങി. 

ദേശീയ വിവരാവകാശ കൂട്ടായ്മയിലെ (കേരള ആർ.ടി.ഐ മൂവ്മെൻ്റ്) അംഗമായ എബി ജോർജിൻ്റെ നേതൃത്വത്തിൽ കഴിഞ്ഞ ഒക്ടോബർ 11-ന് കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമിയിൽ വച്ച് നടന്ന ദ്വിദിന പരിപാടിയില്‍ ഞാൻ അവതരിപ്പിച്ച ആശയങ്ങളില്‍ നിന്നാണ് ഈ ലേഖനം ഉടലെടുക്കുന്നത്. പാർലമെന്‍റ് പാസാക്കിയ നിയമത്തിന് ഇന്നുവരേയും (2025 ഒക്ടോബര്‍ 18) ചട്ടങ്ങള്‍ രൂപീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല. അതിനാല്‍ തന്നെ ഈ ബില്ല് സമൂഹത്തിനു മുന്നില്‍ പലവിധത്തിലുള്ള വെല്ലുവിളികളും ഉയര്‍ത്തുന്നുണ്ട്. എന്നാൽ, വിവരാവകാശ നിയമത്തിൻ്റെ 20-ാം വാർഷികമായതുകൊണ്ടുതന്നെ, ഈ ലേഖനം വിവരാവകാശ നിയമം നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളിൽ മാത്രമാണ് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിക്കുന്നത്. 2023 ഓഗസ്റ്റിൽ, ഡിപിഡിപി നിയമം പാസാക്കിയപ്പോൾ, വിവരാവകാശ നിയമത്തിലെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഒരു ഭാഗമായ, സെക്ഷൻ 8(1) (j) യെ ദുർബലപ്പെടുത്തുന്ന ഒരു ഭേദഗതി (സെക്ഷൻ 44-3) കൂടി ഉൾപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ഇതോടുകൂടി നിയമാനുസൃതമായിത്തന്നെ ആരുടേയും വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ നൽകേണ്ടതില്ല എന്ന സ്ഥിതി സംജാതമായി. എന്നാൽ, മറ്റു  പല നിയമങ്ങളിലുമെന്നപോലെ തന്നെ, ഈ മാറ്റവും എത്രമാത്രം ദൂരവ്യാപകമാണെന്ന് ഒറ്റനോട്ടത്തിൽ ആർക്കും മനസ്സിലാകില്ല.

വിവരാവകാശ നിയമത്തിലെ 8(1) ക്ലോസ്‌ (j) പ്രകാരമുള്ള ‘വ്യക്തിഗത വിവരങ്ങൾ’ എന്തെല്ലാമാണെന്ന് വിശദീകരിക്കേണ്ടതില്ല എന്നാണ് ഡിപിഡിപി നിയമത്തിലെ വകുപ്പ് 44(3) പറയുന്നത്. പൊതുപ്രവർത്തനവുമായോ പൊതുതാൽപ്പര്യവുമായോ ബന്ധമില്ലാത്തതോ, വ്യക്തിയുടെ സ്വകാര്യതയിലേക്ക് കടന്നുകയറുന്നതോ ആയ വിവരങ്ങൾ വെളിപ്പെടുത്തേണ്ടതില്ല എന്നാണ് ഭേദഗതിക്ക് മുൻപുള്ള ആർടിഐ നിയമത്തിലെ സെക്ഷൻ 8.1 (j) പറയുന്നത്. എന്നാൽ, ഈ വിവരങ്ങൾ പൊതുതാൽപര്യത്തിനായി വെളിപ്പെടുത്തുന്നത് അത്യാവശ്യമാണെന്ന് സെൻട്രൽ പബ്ലിക് ഇൻഫർമേഷൻ ഓഫീസർക്കോ സ്റ്റേറ്റ് പബ്ലിക് ഇൻഫർമേഷൻ ഓഫീസർക്കോ അപ്പീൽ അതോറിറ്റിക്കോ ബോധ്യപ്പെട്ടാൽ അത് നൽകാവുന്നതുമായിരുന്നു. കൂടാതെ, പാർലമെന്‍റിനോ സംസ്ഥാന നിയമസഭയ്ക്കോ നിഷിദ്ധമല്ലാത്ത ഒരു വിവരവും സാധാരണ പൗരന് നിഷേധിക്കാൻ പാടില്ല എന്നും ആ വകുപ്പിൽ പറയുന്നുണ്ടായിരുന്നു. 

വിവരാവകാശ നിയമത്തിലെ  ആ വകുപ്പിൽ, ‘വ്യക്തിപരമായ വിവരം’ എന്ന  സംജ്ഞ മാത്രം പുതിയ ഡിപിഡിപി നിയമത്തിൽ നിലനിർത്തുകയായിരുന്നു. ഇത് മൂന്ന് പ്രധാന പ്രശ്നങ്ങൾക്ക് കാരണമാകും. ഡിപിഡിപി നിയമം പാസാക്കുന്നതിന് മുൻപ്, ഒരു വിവരത്തിന് പൊതുതാൽപര്യമില്ലെങ്കിലോ, അത് വ്യക്തിയുടെ സ്വകാര്യത ലംഘിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലോ മാത്രമേ വിവരങ്ങൾ നിഷേധിക്കാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നുള്ളൂ. എന്നാൽ, ഡിപിഡിപി നിയമം വന്നതിനുശേഷം, വിവരം അറിയുന്നതിനായി പൊതുതാൽപര്യമുണ്ടോ എന്ന് പരിശോധിക്കാനുള്ള കൃത്യമായ മാനദണ്ഡങ്ങൾ തന്നെയില്ലാത്തതുകൊണ്ട്, പല വിവരങ്ങളും ഇനി പുറത്തുവിടേണ്ടതില്ല എന്നാകും.

പൊതുതാൽപര്യമുണ്ടെങ്കിൽ വിവരം പുറത്തുവിടാൻ, പബ്ലിക് ഇൻഫർമേഷൻ ഓഫീസർക്കോ (PIO) അപ്പീൽ അതോറിറ്റിക്കോ അനുമതി നൽകാൻ ഡിപിഡിപി നിയമം വരുന്നതിനു മുമ്പ് കഴിയുമായിരുന്നു. എന്നാൽ നിയമം വന്നതിനുശേഷം, അത്തരം അധികാരം (പൊതുതാൽപര്യം ഉണ്ടോയെന്ന് നോക്കാനുള്ള അധികാരം) ഉണ്ടാകാൻ സാധ്യതയില്ല. പാർലമെന്റിനോ സംസ്ഥാന നിയമസഭയ്‌ക്കോ നിഷിദ്ധമല്ലാത്ത വിവരങ്ങൾ ഒരു വ്യക്തിക്കും നിഷേധിക്കാൻ പാടില്ല എന്ന നിയമത്തിലെ നിർണായക വ്യവസ്ഥ ഡിപിഡിപി നിയമം വന്നതോടെ ഇല്ലാതായിക്കഴിഞ്ഞു. നിയമസഭയ്ക്ക് ലഭിക്കാനവകാശമുള്ള വിവരങ്ങളെല്ലാം തന്നെ സാധാരണ ജനങ്ങൾക്കും ലഭിക്കുമെന്ന ഉറപ്പായിരുന്നു ഈ വ്യവസ്ഥ. അതില്ലാതാവുന്നതോടുകൂടി  പൗരരെയും അവർ തിരഞ്ഞെടുത്ത പ്രതിനിധികളെയും തുല്യരായി കാണുന്ന ജനാധിപത്യത്തിൻ്റെ യഥാർത്ഥ സത്തയാണ്  ഇല്ലാതാകുന്നത്.

തൃശ്ശൂരിലെ വേദിയിൽ വച്ച്, ആ 119 മിനിറ്റ് വീണ്ടും എന്നെ അലോസരപ്പെുത്താന്‍ തുടങ്ങി.  ഡിപിഡിപി ബില്ല് പാസ്സാകുന്ന സമയത്ത് കൊല്‍ക്കത്തയില്‍ നിന്ന് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന ടെലിഗ്രാഫ് പത്രത്തിന്‍റെ എഡിറ്ററായിരുന്നു ഞാന്‍.  ഒരു മാധ്യമപ്രവർത്തകൻ എന്ന നിലയിൽ എന്താണ് ഞാനന്ന് ചെയ്തതെന്ന ചോദ്യമാണ് രണ്ടു വര്‍ഷത്തിനിപ്പുറം എന്നെ അലട്ടിയത്.  ഓൺലൈൻ ആർക്കൈവുകളിലാകെ പരതിയപ്പോള്‍ ഒരു കാര്യം ഉറപ്പായി. ഡിപിഡിപി ബിൽ ലോക് സഭയിൽ പാസ്സായതിനെക്കുറിച്ചുള്ള വാർത്ത അതിനടുത്ത ദിവസം ഞാന്‍ എഡിറ്ററായിരുന്ന പത്രത്തിലും ഒന്നാം പേജിൽ ഇടം പിടിച്ചിരുന്നില്ല. അതു തന്നെയായിരുന്നു എന്‍റെ പേടിയും. വളരെ ചെറിയൊരു ഒരു വാർത്തയായി അത് ബിസിനസ്‌ പേജിൽ കുത്തിതിരുകിയിട്ടുണ്ടായിരുന്നു. 

ഞാൻ മറ്റ് രണ്ട് ഇംഗ്ലീഷ് ദിനപത്രങ്ങൾ കൂടി പരിശോധിച്ചു. ബില്ല് പാസ്സായ വാർത്ത ഒരു പത്രത്തിന്‍റേയും ഒന്നാം പേജിൽ ഇല്ല. ചില മാധ്യമങ്ങൾ ഈ ബില്ലിന്‍റെ അപകടസാധ്യതകളെ അതിനോടകം തന്നെ ചൂണ്ടി കാണിച്ചിരുന്നെങ്കിലും ബില്ലിന്‍റെ കൊണ്ടുണ്ടാകാവുന്ന യഥാര്‍ത്ഥ ആഘാതത്തെക്കുറിച്ച് ഒരുപാട് വൈകിയാണ് ഞാൻ തിരിച്ചറിഞ്ഞത്. ഇപ്പോള്‍ തിരിഞ്ഞു നോക്കുമ്പോള്‍ വലിയ നാണക്കേടുണ്ടാക്കുന്ന കാര്യമാണ്.   

ഇന്നത്തെ നിലയില്‍ നടപ്പായാല്‍ ബില്ലിലെ വ്യവസ്ഥകൾ , ഏറ്റവും ദോഷകരമായി ബാധിക്കാൻ പോകുന്ന മേഖലകളിലൊന്നാണ് മാധ്യമങ്ങള്‍.  അതനുസരിച്ച്  ക്രമേണ അവര്‍ എതിർപ്പുകളുയര്‍ത്തിയേക്കാം. എന്നാല്‍ ഞാന്‍ ഇപ്പോള്‍ തന്നെ കുറ്റസമ്മതം നടത്തേണ്ടതുണ്ടെന്ന് തോന്നുന്നു. ഡിപിഡിപി ബില്ല് പാസ്സാക്കുമ്പോള്‍ പെട്ടെന്നുയരുന്ന ചോദ്യം, അപ്പോ ള്‍പ്രതിപക്ഷം എന്ത് ചെയ്യുകയായിരുന്നു എന്നതാണ്തേജസി പഞ്ചിയാർ , പ്രതീക് വാഘ്രെ, എന്നിവർ ‘ഇന്റർനെറ്റ്‌ ഫ്രീഡം ഫൗണ്ടേഷന്’ വേണ്ടി സൂക്ഷ്മമായ സ്ഥിവിവരക്കണക്കുകള്‍ വച്ച് കൃത്യമായ  ഗവേഷണത്തിലൂടെ തയ്യാറാക്കിയ ‘Dialogue, Drama and Discourse’ എന്ന പോസ്റ്റിൽ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു:

 “പാർലമെന്റിലെ ഇറുസഭകളിലുമായി, 16 അംഗങ്ങൾ മാത്രം പങ്കെടുത്ത, ഏകദേശം രണ്ട് മണിക്കൂർ നീണ്ട ചർച്ച ഞങ്ങൾ കണ്ടു. ലോക് സഭയിലെ പ്രതിപക്ഷ അംഗങ്ങള്‍ക്ക് അവരുടെ അഭിപ്രായങ്ങള്‍ രേഖപ്പെടുത്താന്‍ എതാനും നിമിഷങ്ങള്‍ അനുവദിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. പ്രതിപക്ഷം ഇറങ്ങി പോയതിനാൽ രാജ്യസഭയില്‍  ബില്ലിന് മേൽ ചർച്ചകളൊന്നും തന്നെ നടന്നില്ലെന്ന് വേണം പറയാൻ. പലരും ബില്ലിനെ കുറിച്ച് ഗൌരവമേറിയ

ആശങ്കകൾ മുന്നോട്ട് വച്ചിരുന്നുവെങ്കിൽ പോലും,വളരെ കുറച്ച് അംഗങ്ങള്‍ മാത്രമാണ് ബില്ലിനോട് എതിർപ്പ് പ്രകടിപ്പിച്ചത്. പ്രതിപക്ഷ എം പിമാർ  രേഖാമൂലം നിർദേശിച്ചിരുന്ന ചില ഭേദഗതികൾ പോലും, അവര്‍ സഭയിൽ ഹാജരില്ലെന്ന കാരണത്താൽ വോട്ടിന് ഇടുകപോലും ചെയ്യാതെ തള്ളുന്ന സാഹചര്യവുമുണ്ടായി.

വകുപ്പ് തിരിച്ചുള്ള വോട്ടിങിലും എതിർപ്പുകളൊന്നുമുയരാത്തതിനാല്‍ പാർലമെന്ററി രേഖകളിൽ ബില്ലിലെ വകുപ്പുകൾ എതിർപ്പില്ലാതെ അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു എന്നാവും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടാവുക. ഡിപിഡിപി ബില്ലിനെയും അതിന്‍റെ ദൂരവ്യാപകമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങളെയും മാത്രം കണക്കിലെടുത്താല്‍, നമുക്ക് പ്രതിപക്ഷത്തെ കുറ്റപ്പെടുത്തി മിണ്ടാതിരിക്കാം.പക്ഷെ അന്ന് നിലനിന്നിരുന്ന രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യം കൂടി ഇതോടൊപ്പം കണക്കിലെടുക്കേണ്ടതുണ്ട്. ഇന്ത്യാസഖ്യം അന്ന് മണിപ്പൂർ പ്രശ്നത്തില്‍ പ്രധാനമന്ത്രി മാസങ്ങളോളം തുടര്‍ന്ന മൗനത്തെ മുൻ നിർത്തിയുള്ള വലിയ പ്രതിഷേധങ്ങളിലായിരുന്നു.

കൂടാതെ, ഡിപിഡിപി ബില്ല് പാസ്സായ അതേ ദിവസം, അരവിന്ദ് കെജ്‌രിവാൾ ഭരിച്ചിരുന്ന ഡൽഹി സർക്കാരിനുമേല്‍ പിടി മുറുക്കാനുള്ള മോദി ഭരണകൂടത്തിന്‍റെ നീക്കത്തിനെതിരെ, പ്രതിപക്ഷം ഒറ്റക്കെട്ടായി പ്രതിഷേധമുയർത്തുകയായിരുന്നു. സർക്കാരിന്‍റെ നീക്കം തടയാനുള്ള അംഗബലം ഇല്ലാതിരുന്നിട്ടും, തങ്ങളുടെ ഐക്യം പ്രകടിപ്പിക്കാനായി എല്ലാ മാർഗങ്ങളഉം പ്രതിപക്ഷം സ്വീകരിച്ചിരുന്നു. അസുഖബാധിതനായ മൻമോഹൻ സിങ്ങിനെ വോട്ടിങ്ങിനായി രാജ്യ സഭയിലേക്ക് കൊണ്ട് വരിക വരെ ചെയ്തു.  

2024 പൊതു തെരഞ്ഞെടുപ്പിന് ശേഷം ഭരണഘടനതന്നെ അപകടത്തിലായേക്കാമെന്ന ഭീഷണി രാഷ്ട്രത്തിന്‍റെ തലക്കുമുകളില്‍ കനപ്പെട്ടു നിന്നിരുന്ന സാഹചര്യമായിരുന്നു അന്നുണ്ടായിരുന്നത്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ, വിവരാവകാശ നിയമം സംരക്ഷിക്കുന്നതിനേക്കാള്‍ അടിയന്തര പ്രാധാന്യമര്‍ഹിക്കുന്നത് രാജ്യത്തിന്‍റെ നിലനില്‍പ് തന്നെയാണെന്ന് പ്രതിപക്ഷം അനുമാനിച്ചിരിക്കാം. അടുത്ത തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ബിജെപിക്ക് ഒറ്റയ്ക്ക് ഭൂരിപക്ഷം നിഷേധിക്കാനായി എന്നതില്‍ നിന്ന്,പ്രതിപക്ഷ ഐക്യം എന്ന ആ നിലപാട് ശരിയാണെന്നു തെളിയുകയും ചെയ്തു. തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ നേരിട്ട വലിയ ആഘാതത്തിനു പോലും, പറ്റുന്നിടങ്ങളിലെല്ലാം തങ്ങളുടെ അജണ്ടകളുമായി മുന്നോട്ട് പോവുക എന്ന പരിപാടിയില്‍ നിന്ന് മോദി ഭരണകൂടത്തെ പിന്തിരിപ്പിച്ചില്ല. എന്നാൽ 2024ലെ ഭീതിതമായ ആ വേനലിനെ ഇന്ത്യൻ ഭരണഘടന അതിജീവിക്കുക തന്നെ ചെയ്തു.

പോരാടി നേടിയെടുത്ത പൌരാവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കാനുള്ള ഉത്തരവാദിത്തം  നിയമനിര്‍മ്മാണ സഭകളേയോ രാഷ്ട്രീയ പാർട്ടികളേയോ മാത്രമായി ഏല്‍പ്പിച്ച് പൌരസമൂഹത്തിന് മാറിനില്‍ക്കാന്‍ കഴിയില്ലെന്നതാണ് 2023 ആഗസ്റ്റില്‍ പാർലമെന്‍റ്  നല്‍കിയ പാഠം. വിവരാവകാശ നിയമത്തിനായി വിജയകരമായ ക്യാമ്പയിനുകൾ നടത്തുന്ന പൗരസമൂഹ ഗ്രൂപ്പുകൾ പോലെയുള്ള  സാമൂഹ്യസംവിധാനങ്ങളാണ്, ഇതിനായുള്ള ‘നിതാന്ത ജാഗ്രത’ കാത്തുസൂക്ഷിക്കാൻ ഏറ്റവും ആവശ്യം. പൌരസമൂഹ കൂട്ടായ്മകളുടെ സാധ്യതകളെ കുറിച്ചുള്ള ഭയം തന്നെയാണ്, ഫണ്ടിംഗ് നിഷേധിച്ചും, കടുത്ത നിയന്ത്രണങ്ങളേര്‍പ്പെടുത്തിയും ഭരണപരമായ ഭീഷണിപ്പെടുത്തിയുമൊക്കെ ഇന്ത്യയിലെ പൗരസമൂഹ വ്യവസ്ഥയെ ആസൂത്രിതമായി തകർക്കാൻ മോദി ഭരണകൂടത്തെ പ്രേരിപ്പിക്കുന്നത് എന്നത് പ്രത്യേകിച്ച് പറയേണ്ടതില്ലല്ലോ.

വിവരാവകാശ നിയമം സംരക്ഷിക്കാനായുള്ള പോരാട്ടത്തിൽ, വിഭവദൗർലഭ്യത്തിൽ വലയുന്ന അവകാശ സംരക്ഷകർ നേരിടാൻ പോകുന്ന വെല്ലുവിളികളെ കുറിച്ചുള്ള ചിന്ത എന്നെ ഭയപ്പെടുത്തിയെങ്കിലും തൃശ്ശൂരിലെ ആ വേദി പക്ഷെ മനം നിറക്കുന്നതും ആശ്വാസം നല്‍കുന്നതുമായിരുന്നു. വേദിക്കകത്തുനിന്നും  പുറത്തുനിന്നും ഉയര്‍ന്ന ചോദ്യങ്ങളിലെ ആവേശവും ഉത്സാഹവുമാണ് എനിക്ക്  പ്രതീക്ഷ നല്കിയത്. അതേ, തൃശ്ശൂരിലെ ആ ചര്‍ച്ചകള്‍ക്ക് ഞങ്ങളെടുത്ത സമയം, ആ സുപ്രധാന നിയമം പാസ്സാക്കാനായി പാര്‍ലമെന്‍റ് ചെലവഴിച്ച ഒരു മണിക്കൂർ അമ്പത്തൊമ്പത് മിനിറ്റിനേക്കാള്‍ എത്രയോ കൂടുതലായിരുന്നു.

പരിഭാഷ: സ്നേഹ എം, കാർത്തിക എസ്